Heeft je cyclus een eigen wil? Soms vroeger, soms later, soms zwaarder en soms komt hij helemaal niet – een onregelmatige ongesteld roept veel vragen op. Meestal zitten er onschuldige schommelingen achter de achtbaan van je cyclus: hormonale chaos, stress, slechte voeding – er zijn zoveel dingen in je leven die je maandelijkse cyclus van slag kunnen brengen.
WAT IS EEN ONREGELMATIGE MENSTRUATIE?
Je cyclus houdt zich soms aan geen enkel schema: de menstruatie komt te vroeg, te laat, of slaat zomaar over. Dergelijke schommelingen zijn tot op zekere hoogte normaal. Als jouw cyclus echter voortdurend uit balans is, kan er een diepere oorzaak zijn. Hormonale veranderingen, stress of medicatie kunnen het ritme van je menstruatie verstoren.
WANNEER SPREKEN WE VAN EEN ONREGELMATIGE CYCLUS?
Een regelmatige cyclus van precies 28 dagen? Een wens voor veel vrouwen. Lichte schommelingen tussen 21 en 35 dagen zijn volkomen normaal en eigenlijk de norm. Onregelmatigheid ontstaat wanneer je cyclus permanent uit balans is. Als je menstruatie korter duurt dan 25 dagen, noemen we dat polymenorroe. Duurt ze langer dan 35 dagen, dan heet dat oligomenorroe. Als er zelfs meer dan 90 dagen tussen twee menstruaties zitten, is dat een duidelijk teken dat je cyclus niet meer in balans is.
VERSCHILLENDE SOORTEN CYCLUSSCHOMMELINGEN EN -STOORNISSEN
Soms komt de menstruatie te vroeg, soms duurt het een eeuwigheid – komt en gaat je menstruatie zoals het uitkomt? Maak je geen zorgen, het overkomt veel vrouwen. Minder vaak, vaker, zwakker of zwaarder dan gewoonlijk: elk cyclusverschijnsel heeft een naam en zijn eigen redenen.
OLIGOMENORROE
Als jouw cyclus langer dan 35 dagen duurt, maar de bloeding verder normaal is, spreken we van oligomenorroe. Dit gebeurt vaak na het stoppen met de pil of vlak voor de menopauze. Gedurende een jaar zijn er daarbij minder menstruaties. Als je niet zwanger wilt worden, is dat geen probleem. Alleen bij vrouwen met een kinderwens moet deze situatie nader bekeken worden.
POLYMENORROE
Hier is het tegenovergestelde het geval: je menstruatie komt vaker dan je wilt, namelijk met tussenpozen van minder dan 25 dagen. Vooral vrouwen boven de 35 zijn hiermee bekend. Als je het gevoel hebt dat je voortdurend bloedt en je je moe voelt, kan een gynaecologisch onderzoek licht werpen op de oorzaken van je verkorte cyclus.
HYPOMENORROE
Nauwelijks bloed, en een bijzonder korte menstruatie? Dat noemen we hypomenorroe. Sommigen vinden het heel praktisch als hun maandelijkse bloedingen op een laag pitje staan. Als je menstruatie echter plotseling stopt, kan dit komen door hormonale veranderingen, stress of een dieet. Vooral tegen het einde van de vruchtbare jaren neemt de hoeveelheid bloed af. Zolang je je goed voelt, is er weinig reden tot bezorgdheid.
HYPERMENORROE
Elke maand een klein bloedbad? Als je meer dan zes tampons of maandverbanden per dag nodig hebt en er regelmatig grote stolsels in je ondergoed verschijnen, noemen we dat hypermenorroe. Op den duur kan dat uitputtend zijn – letterlijk, want te veel bloedverlies kan leiden tot ijzertekort. Als je voortdurend moe bent, laat het dan onderzoeken.
MENORRHAGIE
Als jouw menstruatie zes dagen of langer duurt, kan er een probleem zijn met de baarmoedermusculatuur. Ook kunnen myomen of poliepen een rol spelen. Als je menstruatie eindeloos lijkt te duren, ga dan naar de dokter!
BRACHYMENORROE
Een menstruatie die binnen twee dagen voorbij is, noemen we brachymenorroe. De menstruatie duurt minder dan drie dagen. De hoeveelheid bloedverlies blijft vaak normaal. In tegenstelling tot andere menstruatiestoornissen blijft de cyclus zelf regelmatig.
METRORRHAGIE
Je bloeding komt en gaat zoals zij wil. De zogenaamde metrorrhagie komt vooral vaak voor tijdens de puberteit of de menopauze. Maar ook ontstekingen of tumoren kunnen de oorzaak zijn.
BLOEDVERLIES
Kleine, vervelende tussenbloedingen die zomaar ineens verschijnen – spotting is meestal ongevaarlijk zolang het een regelmatig ritme volgt. De bloeding kan verschijnen als een tussenbloeding kort voor de ovulatie of tijdens de menopauze. Als het lijkt alsof de bloedingen willekeurig optreden, laat je dan medisch onderzoeken.
AMENORROE
Als de menstruatie helemaal uitblijft, noemen deskundigen dat amenorroe. Heb je tot na je 16de geen menstruatie gehad? Dit heet primaire amenorroe. Verdwijnt je menstruatie plotseling na een periode van regelmatige cycli, dan noemen we dat secundaire amenorroe.
MOGELIJKE OORZAKEN VAN EEN ONREGELMATIGE ONGESTELD
Soms loopt de cyclus niet zoals het hoort – en daar kunnen veel redenen voor zijn. Van natuurlijke veranderingen zoals zwangerschap of de menopauze tot stress, slaapgebrek of medicatie: je lichaam reageert gevoelig op interne en externe invloeden.
ZWANGERSCHAP
Als je menstruatie plotseling uitblijft, is een zwangerschap de meest voor de hand liggende verklaring. Komt dit onverwacht, dan kan een test voor duidelijkheid zorgen. Ook na de bevalling wordt een onregelmatige menstruatie als normaal beschouwd. Vooral tijdens de borstvoeding is je menstruatie vaak onregelmatig, omdat je lichaam zich volledig focust op de verzorging van je baby.
PERIMENOPAUZE: ONREGELMATIGE ONGESTELD VANAF 40
De periode vóór de overgang kan je cyclus behoorlijk in de war sturen. Het bloeden wordt onregelmatiger, soms stopt het, soms komt het dubbel zo heftig terug. Dit kan irritant zijn, maar is heel normaal – je lichaam past zich langzaam aan een nieuwe fase aan.
STRESS
Constante stress, zorgen of voortdurende druk kunnen je hormoonbalans verstoren. Je lichaam schakelt over naar een energiebesparende modus en stopt met alles wat niet essentieel is – inclusief je menstruatie. Soms veroorzaakt een lange reis ook onrust in je lichaam en verschuift je cyclus. Als je cyclus plotseling in de overdrive gaat, is het de moeite waard om je stressfactoren onder de loep te nemen.
SLAAPSTOORNISSEN
Je lichaam houdt van routine – raakt je slaapritme verstoord, dan kan dit direct invloed hebben op je cyclus. Weinig of onrustige slaap drijft niet alleen je energieniveau tot het uiterste, maar kan er ook voor zorgen dat je menstruatie vroeger of later begint dan normaal.
STERKE FYSIEKE INSPANNING
Je traint hard, je voelt je fit – maar je menstruatie blijft uit of wordt steeds zwakker? Je lichaam weet wanneer het zich moet inspannen. Bij extreme fysieke belasting, zoals intensieve topsport, kan je lichaam op energiebesparing overschakelen. Hierdoor wordt de hormoonproductie verminderd en wordt je bloeding minder frequent of stopt deze volledig.
ANTICONCEPTIE
Nieuwe anticonceptie, nieuwe cyclus – ben je recent overgestapt naar een andere methode, dan kan je cyclus ongewone ritmes gaan vertonen.
- De pil laat je lichaam denken dat je permanent zwanger bent. Geen eisprong, geen echte menstruatie – alleen een kunstmatige onttrekkingsbloeding tijdens de pilpauze. Na het stoppen kan het een tijd duren voordat je cyclus zichzelf weer regelt.
- Het hormoonspiraaltje kan je eisprong onderdrukken. Hierdoor wordt de menstruatie vaak lichter of blijft deze helemaal uit – soms zijn er alleen incidentele bloedingen.
- Koperen spiraal en -ketting: geen hormonen, wél meer bloed. Intensievere, langere of frequentere menstruaties kunnen vooral in het begin voorkomen.
ONGEZONDE LEVENSSTIJL
Je lichaam merkt het als er iets ontbreekt. Een dieet met weinig voedingsstoffen kan je cyclus in de war brengen – vooral als belangrijke stoffen zoals calcium, vitamine D of B-vitamines ontbreken. Ook alcohol, nicotine en cafeïne zijn niet bevorderlijk voor je hormoonbalans.
GEWICHTSSCHOMMELINGEN
Ben je recent een paar kilo aangekomen of afgevallen? Je cyclus merkt dit onmiddellijk. Bij ernstig ondergewicht vermindert je vruchtbaarheid, en bij ernstig overgewicht raakt je hormonale balans verstoord. Beide situaties kunnen ervoor zorgen dat je menstruatie onregelmatig wordt of zelfs uitblijft.
MEDICATIE
Hormoonpreparaten, bepaalde anticonceptiemiddelen of andere medicijnen kunnen je menstruatie beïnvloeden. De minipil bijvoorbeeld kan tussentijds bloedverlies veroorzaken, terwijl andere preparaten je hele cyclus kunnen verstoren. Als er iets verandert na het starten met een nieuw medicijn, is het de moeite waard om de bijsluiter te raadplegen.
ZIEKTEN
Soms is er een ernstigere oorzaak: het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS), een trage schildklier of diabetes kunnen je cyclus volledig ontregelen. Ook vleesbomen of poliepen in de baarmoeder kunnen onregelmatige of extreem hevige bloedingen veroorzaken.
ONREGELMATIGE ONGESTELD: WANNEER MOET JE NAAR DE DOKTER?
Als je cyclus af en toe uit de pas loopt, laat het dan los! Maar als er wél iets aan de hand is en medische opheldering nodig is, herken je dat aan deze signalen:
- Je menstruatie blijft langer dan drie maanden uit, ook al ben je niet zwanger en geef je geen borstvoeding.
- Je bent 16 en hebt nog nooit je menstruatie gehad.
- Je bloedingen zijn extreem hevig.
- Je menstruatie duurt ongewoon lang (meer dan zeven dagen).
- De tijd tussen je bloedingen is te kort of te lang (minder dan 25 of meer dan 31 dagen).
- Je hebt last van intense pijn of krampen tijdens je menstruatie.
- Je hebt vaak tussentijdse bloedingen zonder duidelijke reden.
WAT GEBEURT ER TIJDENS HET ONDERZOEK?
Aan de hand van vragen over je medische voorgeschiedenis, algemene gezondheid, medicatie, stressniveaus en meer, zal je dokter uitzoeken waarom je menstruatie onregelmatig is. Om bij het stellen van de diagnose te helpen, kun je het komen en gaan van je menstruatie, pijn of tussentijdse bloedingen bijhouden. Zo’n menstruatiedagboek geeft aanwijzingen over wat je lichaam aan het doen is. Je kunt hiervoor ook een app gebruiken.
MOGELIJKE ONDERZOEKEN
- Echografie: onderzoek van de baarmoeder en eierstokken om afwijkingen op te sporen.
- Bloedonderzoek: je bloed laat zien of je oestrogeen-, prolactine- en schildklierhormonen in balans zijn.
- Meten van de basale temperatuur: toont aan of en wanneer er een eisprong plaatsvindt.
- Hysteroscopie (baarmoederonderzoek): een kleine camera wordt in de baarmoeder geplaatst voor een nauwkeurige inspectie van het slijmvlies.
- MRI (in speciale gevallen): wordt uitgevoerd bij een vermoeden van afwijkingen in de hersenen.
ONREGELMATIGE CYCLUS: WAT KUN JE DOEN
Het goede nieuws is dat je zelf veel kunt doen om je cyclus weer op het juiste spoor te krijgen – van ontspanning en een evenwichtig dieet tot geneeskrachtige planten die je hormoonhuishouding ondersteunen.
VERMINDER STRESS
Constante stress kan je cyclus behoorlijk in de weg staan. Als je lichaam in overlevingsstand staat, komt je menstruatie op de tweede plaats. Ontspanningsoefeningen, voldoende slaap en kleine onderbrekingen van je dagelijkse routine kunnen helpen om je cyclus weer in balans te brengen.
LET OP JE VOEDING EN GEWICHT
Te veel, te weinig, uit balans – je lichaam merkt het meteen. Als je gewicht op en neer schommelt of je dieet te wensen overlaat, zal je cyclus daar ook onder lijden. Een stabiele hormoonbalans heeft voedingsstoffen en een gezond evenwicht nodig. Eet dus goed, zorg voor voldoende beweging en geef je lichaam wat het nodig heeft.
GENEESKRACHTIGE PLANTEN TEGEN CYCLUSSTOORNISSEN
Bepaalde geneeskrachtige planten kunnen je cyclus op een milde manier reguleren en helpen om schommelingen in balans te brengen. In de eerste helft van de cyclus helpen salie, hop, rode klaver en frambozenbladeren om de hormoonbalans te herstellen. In de tweede helft kunnen monnikspeper, vrouwenmantel en duizendblad je cyclus stabiliseren.
JOUW VRAGEN OVER CYCLUSSCHOMMELINGEN
WANNEER IS EEN CYCLUS ONREGELMATIG?
Als je cyclus de ene keer 26, dan 32 en daarna weer 22 dagen duurt, heeft hij waarschijnlijk een eigen wil – dat noemen we onregelmatig. Een cyclus die regelmatig minder dan 25 of meer dan 30 dagen duurt, valt buiten de norm. Een enkele uitzondering is oké, maar als je cyclus constant zijn eigen gang gaat, is het verstandig om je te laten checken.
WANNEER SPREKEN WE VAN EEN ONREGELMATIGE CYCLUS?
Als je cyclus nu eens 26, dan weer 32 en dan weer 22 dagen duurt, dan heeft ze waarschijnlijk een eigen wil – dit wordt een onregelmatige cyclus genoemd. Een cyclus die regelmatig minder dan 25 of meer dan 30 dagen duurt, is ongewoon. Af en toe een uitzondering is oké, maar als je cyclus constant zijn eigen ding doet, moet je jezelf laten nakijken.
HOE KUN JE ZWANGER WORDEN MET EEN ONREGELMATIGE CYCLUS?
Zelfs met een onregelmatige cyclus kun je zwanger worden – soms is er gewoon wat speurwerk voor nodig. Cyclusopvolging helpt je om je ovulatie beter in te schatten. Let op lichaamssignalen zoals veranderingen in baarmoederhalsslijm of je basale lichaamstemperatuur. Als je cyclus helemaal chaotisch is, kan een medisch onderzoek nuttig zijn om hormonale oorzaken of andere factoren uit te sluiten.
WANNEER WORDT JE CYCLUS REGELMATIG?
Tijdens de puberteit kan het een tijdje duren voordat je cyclus zich stabiliseert. Ook na een bevalling of in de jaren voor de menopauze is chaos op de kalender niet ongewoon. Soms heeft je lichaam tijd nodig om weer in balans te komen – gebeurt dat niet, vraag dan advies aan je gynaecoloog.
IS HET NORMAAL DAT JE MENSTRUATIE ONREGELMATIG IS?
Ja, zolang het niet constant gebeurt. De cyclus is gevoelig en kan reageren op stress, hormonale veranderingen of ziekten. Een enkele keer een uitschieter is niet erg, maar als je cyclus onvoorspelbaar wordt of langere tijd uitblijft, is het goed om de oorzaak te achterhalen.
HOEVEEL DAGEN KAN JE CYCLUS SCHOMMELEN?
Een paar dagen verschil is geen probleem. Zolang je cyclus tussen 21 en 35 dagen blijft, is er geen reden tot bezorgdheid. Pas wanneer de intervallen extreem variëren of je regelmatig onder de 25 of boven de 30 dagen uitkomt, is het goed om verder te kijken.
CONCLUSIE: CYCLUS ONREGELMATIG? WAT KUN JE DOEN
Een onregelmatige menstruatie is een manier van je lichaam om je te vertellen dat er iets uit balans is. Soms zijn het stress, hormonale schommelingen of te veel lichaamsbeweging die het ritme kunnen verstoren. Zorg ervoor dat je voldoende slaapt, eet evenwichtig en neem een meer ontspannen houding aan in je dagelijkse leven. Als je cyclus permanent uit de pas loopt, kan een bezoek aan je dokter helpen om de mogelijke oorzaken op te helderen.
